LEN - www.lankaenews.com | How Can Sri Lanka Regulate Lawyers and Restore Their Professional Dignity?

ශ්‍රී ලංකාව තම නීතිඥයින් නියාමනය කර ඔවුන්ගේ වෘත්තීය ගරුත්වය නැවත ස්ථාපිත කරන්නේ කෙසේද?

-LeN හි ඉංග්‍රීසි සංස්කරණයට නීති කටයුතු පිළිබඳ විශේෂ වාර්තාකරු ලියූ ලිපියක සිංහල පරිවර්තනය-

(ලංකා ඊ නිව්ස් -2025.මැයි.22, ප.ව.11.20) ශ්‍රී ලංකාවේ නීති වෘත්තිය දිගු කලක් තිස්සේ ඉහළ ගෞරවයක් දිනාගෙන ඇති අතර, එහි වෘත්තිකයන් යුක්තියේ භාරකරුවන්, උගත් උපදේශකයින් සහ නීතියේ ආධිපත්‍යය ආරක්ෂා කරන්නන් ලෙස සැලකේ. එහෙත්, මෙම උතුම් කීර්ති නාමයට කැළලක් ඇති කරන භයානක ප්‍රවණතාවක් මතු වී තිබේ: එනම් අධිකරණ ශාලා පිටත සිටගෙන, ගනුදෙනුකරුවන් අල්ලා ගැනීමට බලා සිටින නීතිඥයින් බහුල වීමයි. සදාචාර විරෝධී හැසිරීම් සහ සිදුවීම් සමඟ සම්බන්ධ වූ මෙම නුසුදුසු ක්‍රියාව, ශ්‍රී ලංකාවේ නීති වෘත්තියේ ප්‍රතිසංස්කරණ වල අවශ්‍යතාවය පිළිබඳ පුළුල් විවාදයක් ඇති කර තිබේ.

ඉහත කී දර්ශනය එක්සත් ජනපදයේ නීතිඥයින්ට හෝ එක්සත් රාජධානියේ නීතිඥයින්ට පෙන්වනු ලැබුවහොත්, එය ක්ෂණික කම්පනයක් ඇති කරන අතර ශ්‍රී ලාංකික නීතිඥයින් විදේශයන්හි සේවය කිරීමේ දී අසාදු ලේඛනගත කරන ලෙස ඉල්ලා සිටීමට ද ඉඩ තිබේ. එවැනි තත්වයක් මෙම වෘත්තියේ ගෞරවය පිරිහීමට හේතු වී ඇති බැවින් පද්ධතිමය ලෙස ගැටළු විසඳීමේ හදිසි අවශ්‍යතාවය අවධාරණය කරයි.

ශ්‍රී ලංකාවට තම නීති වෘත්තිය නියාමනය කළ හැකි, එහි ගෞරවය යථා තත්ත්වයට පත් කළ හැකි සහ නීතිඥයින් සහ මහජනතාව සදාචාර විරෝධී පිළිවෙත් වලින් ගලවා ගත හැකි ආකාරය මෙම ලිපියෙන් ගවේෂණය කරයි.

ගැටලුව: ගෞරවය තර්ජනයට ලක්ව ඇත..

ශ්‍රී ලාංකික නීතිඥයින් ඔවුන්ගේ වෘත්තීය ගරුත්වය විනාශ කෙරෙන සැලකිය යුතු අභියෝගවලට මුහුණ දෙති. ඉන් කිහිපයක් නම්,

1. උසාවි කාමරවලින් පිටත සිට කරන ආයාචනා..

නීතිඥයින් උසාවිවලින් පිටත සිටගෙන, තම සේවාදායකයින් වෙත ළඟා වීම හෝ විනිසුරුවන් නඩු කැඳවන තෙක් බලා සිටීම අසාමාන්‍ය දෙයක් නොවේ, එවිට ඔවුන්ට චූදිතයෙකු හෝ පැමිණිලි කරුවෙකු එම ස්ථානයේදීම නියෝජනය කිරීමට ස්වේච්ඡාවෙන් ඉදිරිපත් විය හැකිය. නමුත් මෙම හැසිරීම් වලින් සමහරක් ක්‍රමවේදයේ අවස්ථාවන් නොමැතිකම නිසා ඇති වුවද, එය නීති වෘත්තියේ කීර්තිය අඩපණ කරන වෘත්තීය නොවන ප්‍රතිරූපයක් නිර්මාණය කරයි.

2. සදාචාර විරෝධී පිළිවෙත්

අධික ගාස්තු ඉල්ලා සිටින නීතිඥයින් විසින් තමන්ට ගෙවන මුදලට රිසිට්පත් නොමැතිව පිළිගැනීම සහ ගෙවීමක් ලෙස ආභරණ හෝ වෙනත් වටිනා දෑ පවා
ලබා ගැනීම පිළිබඳ වාර්තා නියාමනයේ ඌනතාවය ඉස්මතු කරයි. ප්‍රසිද්ධියට පත් වූ එක් සිදුවීමක් වූයේ නීතිඥයෙකු ගෙවීම වෙනුවට සේවාදායකයෙකුගේ වටිනා රන් ආභරණ ඒ වෙලාවේම ගලවා ගැනීමයි. එය ආචාර ධර්ම සහ වෘත්තීයභාවය පැහැදිලිව උල්ලංඝනය කිරීමකි. සමාජ මාධ්‍ය වලට පැමිණ පිස්සු කෙළිමින් ආචාර ධර්ම සහ වෘත්තීයභාවය නැති කරගන්නා නීතිඥයන් ද දැන් බෝ වී තිබේ.

3. ආර්ථික අරගල

කොළඹ සහ අනෙකුත් ප්‍රධාන නගරවලින් පිටත සිටින බොහෝ නීතිඥයින් සේවාදායකයින් සහ සම්පත් නොමැතිකම හේතුවෙන් මූල්‍ය දුෂ්කරතාවන්ට මුහුණ දෙති. සමහරු අර්ධකාලීන දේශපාලන වැඩ හෝ වෙනත් අතුරු වැඩ වල කඩිමුඩියේ යෙදී තම අරමුණු ඉටු කර ගැනීම සඳහා ඔවුන්ගේ වෘත්තීය අවධානය තවදුරටත් අඩු කර ගනී.

4. කළු සල්ලි ගනුදෙනු සහ නීති විරෝධී ගෙවීම්

සේවාදායක ගෙවීම් සම්බන්ධයෙන් දැඩි රෙගුලාසි නොමැතිකම නිසා නීති විරෝධී කළු සල්ලි නීති පද්ධතියට ඇතුළුවීම පහසු කර ඇත. ඉන් නීතිඥයින් දැනුවත්ව හෝ නොදැනුවත්ව මුදල් විශුද්ධිකරණයට හෝ දූෂිත මුදල් හැසිරවීමට පහසුකම් සලසා දී ඇති අතර එමඟින් වෘත්තියේ කීර්ති නාමය තවදුරටත් කැළැල් වේ.

ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා විසඳුම්..

නීති වෘත්තියේ ගෞරවය නැවත ඇති කිරීමට සහ මෙම ගැටළු විසඳීමට බහුවිධ ප්‍රවේශයක් අවශ්‍ය වේ. ප්‍රධාන ප්‍රතිසංස්කරණ කිහිපයක් මෙන්න:

1. උසාවි කාමරවලින් පිටත සිට කරන ආයාචනා අහෝසි කිරීම

නීතිඥයින් අධිකරණ කාමරවලින් පිටත රැඳී සිටීම නුසුදුසු සහ වෘත්තීයමය නොවන දසුනකි. මෙම පිළිවෙත තුරන් කිරීම සඳහා:

* මධ්‍යගත නීති ආධාර මේසයක් Centralized Legal Aid Desks - නීතිඥයින්ට නඩු විභාග කිරීමට ඔවුන්ගේ ඇති හැකියාව ලියාපදිංචි කළ හැකි, කලාපීය නීතිඥ සංගම් මගින් කළමනාකරණය කරනු ලබන, අධිකරණවල නීති ආධාර මේසයන් ස්ථාපිත කරන්න. නිතීඥ සේවාවක් අවශ්‍ය සේවාදායකයින්ට සෘජුවම ඉල්ලා සිටීම වෙනුවට මෙම මේසය වෙත ළඟා විය හැකිය.

* සෘජු ඉල්ලීම් තහනම් කිරීම - නීතිඥයින් අධිකරණ කාමරවලින් පිටත ඉලක්ක ගත සේවාදායකයින් වෙත ළඟා වීම තහනම් කරන නීති ක්‍රියාත්මක කරන්න. උල්ලංඝනය කිරීම් හේතුවෙන් වෘත්තීමය බලපත්‍ර අත්හිටුවීම ඇතුළු දඬුවම් ලැබිය යුතුය.

2. අනිවාර්ය සේවාදායක ගෙවීම් රෙගුලාසි

නියාමනය නොකළ මුදලින් ගෙවීම් සදාචාර විරෝධී ක්‍රියාවන්ට සහ නීති විරෝධී මූල්‍ය ක්‍රියාකාරකම්වලට හවුල් වීමට හේතු විය හැක. මෙයට පිළියමක් ලෙස:

* මුදලින් ගෙවීම් තහනම් කිරීම - නීතිඥයින්ට මුදලින් ගෙවීම් පිළිගැනීම තහනම් කළ යුතුය. ඒ වෙනුවට, සියලුම ගනුදෙනු බැංකු මාරු කිරීම් හෝ විද්‍යුත් ගෙවීම් පද්ධති හරහා සිදු කළ යුතුය.

* අනිවාර්ය රිසිට්පත් - විනිවිදභාවය සහ වගවීම සහතික කරමින් නීතිඥයින් සියලු ගෙවීම් සඳහා රිසිට්පත් නිකුත් කළ යුතුය.

* විගණනය කරන ලද ගිණුම් - නීති සමාගම් සහ තනි වෘත්තිකයන් විගණනය කරන ලද ගිණුම් පවත්වාගෙන යාමට අවශ්‍ය විය යුතු අතර, බදු නීති සහ මුදල් විශුද්ධිකරණය විරෝධී රෙගුලාසි වලට අනුකූල වීම සහතික කිරීම සඳහා නියාමන ආයතන විසින් වරින් වර සමාලෝචනය කළ හැකිය.

3. සේවාලාභීන් වෙනුවෙන් නිසි කඩිසරකමකින් ක්‍රියා කිරීම

නීති පද්ධතිය මුදල් විශුද්ධිකරණය හෝ වෙනත් නීති විරෝධී ක්‍රියාකාරකම් සඳහා යොදා නොගන්නා බව සහතික කිරීම සඳහා, නීතිඥයින් තම සේවාදායකයින් සම්බන්ධයෙන් නිසි කඩිසරකමක් පැවැත්විය යුතුය. මෙයට ඇතුළත් වන්නේ:

* අනන්‍යතාව සහතික කිරීම - නීතිඥයින් තම සේවාදායකයින්ගේ අනන්‍යතාවය සහතික කළ යුතු අතර ඔවුන් දේශපාලනිකව නිරාවරණය වූ පුද්ගලයින් හෝ ඉහළ අවදානම් සහිත තුන්වන රටවලට සම්බන්ධ නොවන බවට සහතික කළ යුතුය.

* ධනය සහ අරමුදල්වල මූලාශ්‍රය - නීතිඥයින් තම සේවාදායකයින්ගේ ධනය සහ අරමුදල්වල මූලාශ්‍රය සහතික කළ යුතු අතර එමඟින් ඔවුන් මුදල් විශුද්ධිකරණය හෝ වෙනත් නීති විරෝධී ක්‍රියාකාරකම් සඳහා පහසුකම් සපයන්නේ නැත.

* අනුකූලතා පුහුණුව: නීතිඥයින්ට සේවාදායකයින්ගේ නිසි ක්‍රියාවලීන් තේරුම් ගැනීමට සහ ක්‍රියාත්මක කිරීමට උපකාර කිරීම සඳහා ශ්‍රී ලංකා නීතිඥ සංගමය පුහුණු වැඩසටහන් ඉදිරිපත් කළ යුතුය.

4. වැඩිදියුණු කළ වෘත්තීය පහසුකම්..

කොළඹ සහ අනෙකුත් ප්‍රධාන නගරවලින් පිටත බොහෝ නීතිඥයින්ට වෘත්තීයමය වශයෙන් තම වෘත්තිය කරගෙන යාමට අවශ්‍ය යටිතල පහසුකම් නොමැත. මෙයට පිළියමක් ලෙස:

* ප්‍රාදේශීය නීතිඥ කාර්යාල - අධිකරණ අමාත්‍යාංශයේ සහාය ඇතිව නීතිඥ සංගම්, කලාපීය ප්‍රදේශවල නීතිඥයින් සඳහා මූලික පහසුකම්වලින් සමන්විත බෙදාගත් කාර්යාල අවකාශයන් ස්ථාපිත කළ යුතුය. මෙම කාර්යාලවලට සේවාදායක රැස්වීම් සහ නඩු සකස් කිරීම සඳහා වෘත්තීය පරිසරයක් සැපයිය හැකිය.

* සහනාධාර සම්පත් - රජයට සහ නීතිඥ සංගම්වලට ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවල නීතිඥයින්ට සහාය වීම සඳහා නීති දත්ත සමුදායන්, කාර්යාල සැපයුම් සහ පුහුණු වැඩසටහන් වැනි සහනාධාර සම්පත් ලබා දිය හැකිය.

5. දැඩි විනය යාන්ත්‍රණයක්..

නීති වෘත්තියට සදාචාර විරෝධී හැසිරීම් ආමන්ත්‍රණය කිරීමට සහ එහි කීර්ති නාමය ආරක්ෂා කිරීමට ශක්තිමත් යාන්ත්‍රණයක් තිබිය යුතුය. මේ සඳහා:

* වෘත්තීය ආචාර ධර්ම මණ්ඩලයක් - නීතිඥයින්ට එරෙහි පැමිණිලි විමර්ශනය කර විනිශ්චය කිරීම සඳහා ස්වාධීන මණ්ඩලයක් ස්ථාපිත කරන්න.

* විෂමාචාර සඳහා පැහැදිලි දඬුවම් - සේවාදායකයින්ට දැල් දමා අල්ලා ගැනීම හෝ නීති විරෝධී ගෙවීම් පිළිගැනීම වැනි සදාචාර විරෝධී හැසිරීම් සම්බන්ධයෙන් වරදකරුවන් වන නීතිඥයින් ගේ නීතිඥභාවය අත්හිටුවීම හෝ සේවයෙන් පහ කිරීම ඇතුළු දැඩි දඬුවම්වලට මුහුණ දිය යුතුය.

6. නීතිඥයින් සඳහා බදු ක්‍රමය ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීම..

ශ්‍රී ලංකාවේ බොහෝ නීතිඥයින්ට ඔවුන්ගේ ආදායම අඩුවෙන් වාර්තා කිරීම හෝ බදු සම්පූර්ණයෙන්ම පැහැර හැරීම සම්බන්ධයෙන් චෝදනා එල්ල වී තිබේ. මෙය විසඳීම සඳහා:

* අනිවාර්ය බදු ලිපිගොනු තිබීම - නීතිඥයින් ඔවුන්ගේ ආදායම සහ වියදම් විස්තර කරමින් වාර්ෂික බදු වාර්තා ගොනු කිරීම අත්‍යාවශ්‍ය විය යුතුය.

* ගෙවීම් ප්‍රධාන පද්ධතියක් සමඟ ඒකාබද්ධ කිරීම - ඉලෙක්ට්‍රොනික ගෙවීම් අනිවාර්ය කිරීමෙන්, රජයට නීතිඥයින්ගේ ආදායම පහසුවෙන් නිරීක්ෂණය කළ හැකි අතර ඔවුන් බදු රෙගුලාසිවලට අනුකූල වන බව සහතික කළ හැකිය.

7. නීති අධ්‍යාපනය සහ වෘත්තීයභාවය ප්‍රවර්ධනය කිරීම..

ඊළඟ පරම්පරාවේ නීතිඥයින් ඉහළ ආචාර ධර්ම ප්‍රමිතීන්ට අනුකූල වන බව සහතික කිරීම සඳහා:

* වැඩිදියුණු කළ නීති විෂය මාලාවක් - නීති පාසල්වල ඔවුන්ගේ මූලික විෂය මාලාවේ කොටසක් ලෙස වෘත්තීය ආචාර ධර්ම, මූල්‍ය කළමනාකරණය සහ සේවාදායක සබඳතා පිළිබඳ පාඨමාලා ඇතුළත් කළ යුතුය.

* අඛණ්ඩ නීති අධ්‍යාපනය Continuing Legal Education (CLE) - නීතිවේදීන් ආචාර ධර්ම භාවිතයන්, නියාමන වෙනස්කම් සහ වෘත්තීය ප්‍රමිතීන් පිළිබඳව යාවත්කාලීනව තබා ගැනීම සඳහා අනිවාර්ය CLE වැඩසටහන් හඳුන්වා දිය යුතුය.

නීති වෘත්තියේ ගෞරවය යථා තත්ත්වයට පත් කිරීම..

ශ්‍රී ලංකාවේ නීති වෘත්තිය සන්ධිස්ථානයක පවතී. එය වඩාත්ම ගෞරවනීය ක්ෂේත්‍රවලින් එකක් ලෙස පැවතුනද, සදාචාර විරෝධී භාවිතයන්, (සමාජ මාධ්‍ය වල පිස්සු කෙළින ගොන් පණ්ඩිතයන් වැනි) ආර්ථික අරගල සහ නියාමනයක් නොමැතිකම හේතුවෙන් එහි කීර්ති නාමයට හානි සිදුවෙමින් පවතී. ඉහත දක්වා ඇති ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාත්මක කිරීමෙන්, ශ්‍රී ලංකාවට තම නීතිඥයින්ගේ ගෞරවය යථා තත්ත්වයට පත් කිරීමට, සේවාදායකයින්ගේ අවශ්‍යතා ආරක්ෂා කිරීමට සහ එහි නීති පද්ධතියේ අඛණ්ඩතාව සහතික කිරීමට හැකිය.

නියාමනය කරන ලද, සදාචාරාත්මක සහ වෘත්තීය නීති වෘත්තියක් සෑම කෙනෙකුටම ප්‍රතිලාභ ලබා දෙයි: එය නීතිඥයින්ට ලැබිය යුතු ගෞරවය ලබා දෙයි, සේවාදායකයින්ට ගුණාත්මක සේවාවක් ලැබෙන බව සහතික කරයි, සහ අධිකරණ පද්ධතිය කෙරෙහි මහජන විශ්වාසය තහවුරු කරයි. ශ්‍රී ලංකාව එහි වැදගත්ම වෘත්තීන්ගෙන් එකක අඛණ්ඩතාව ආරක්ෂා කිරීම සඳහා තීරණාත්මක ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමට කාලයයි.