-සුනිල් ගාමිණී ජයලත්ගේ ලියයි
(ලංකා ඊ නිව්ස් -2025.ජුනි.21, ප.ව.11.00) ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්ගේ සුරතලා වූ ඊශ්‍රායල් අගමැති නෙතන්යාහු නමැති වියරු මිනිසා විසින් මේ වන විට ලෝකයට සිදුකරමින් තිබෙන විනාශයේ තරම පිළිබඳව තවමත් බොහෝ දෙනෙකුට වැටහී නොමැති බව පෙනේ.
සමහර අයට නෙතන්යාහු දෙවියන්ගේ කැමැත්ත ඉටු කරන්නා වී තිබේ. සමහරුන්ට අරාබිකාරයාව මට්ටු කරන්න ඉන්න වීරයා වී තිබේ. එහෙත් නෙතන්යාහු යනු සැබැවින්ම බයිබලයේ සඳහන් සාතන්ගේ භූමිකාව රඟදක්වන "පොඩි සාතන්" කෙනෙකු බව මේ වන විට ලෝකයා ඉදිරියේ ඔප්පු කොට හමාරය.
ඔහුගේ කුරිරුකම් කොතෙක්ද යන්නත්, ඒ කුරිරුකම් හේතු කොට ගෙන කෙතරම් අවදානමකට ලෝකය පත් කර ඇති ද යන්නත් පැහැදිලි කර ගැනීමට මෙම ලිපිය එක් උදාහරණයක් පමණි.
ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජයේ න්‍යෂ්ටික මධ්‍යස්ථානවලට එල්ල වූ ඊශ්‍රායල් ප්‍රහාර, ඉරානයේ න්‍යෂ්ටික ආරක්ෂාව සහ ජනතාවගේ ආරක්ෂාවෙහි තියුණු පිරිහීමක් ඇති කර තිබෙන බවත්, එමඟින් මහජනතාවට බලපාන විකිරණශීලී මුදා හැරීමකට මෙතෙක් හේතු වී නොමැති වුවද එවැනි අනතුරක් සිදුවිය හැකි බවත්, ජාත්‍යන්තර පරමාණුක බලශක්ති ඒජන්සියේ (IAEA) අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් ( Mariano Grossi ) මරිආනෝ ග්‍රෝසි (සේයාරුවේ දැක්වේ) ප්‍රකාශ කළේය.
ඔහු මෙම ප්‍රකාශය කරනු ලැබුවේ ජුනි 20 වැනිදා පැවැති UNSC එක්සත් ජාතීන්ගේ ආරක්ෂක මණ්ඩලය ( UNSC ) අමතමිනි.
ජාත්‍යන්තර පරමාණුක බලශක්ති ඒජන්සිය වෙත ලබා ගත හැකි තොරතුරු මත පදනම්ව, ඉරානයේ න්‍යෂ්ටික මධ්‍යස්ථානවල වත්මන් තත්ත්වය පිළිබඳව ආරක්ෂක මණ්ඩලයට ඉදිරිපත් කළේය.
ජුනි 13 වන දින සිදු වූ මුල් ප්‍රහාරවලින් විදුලි උපපොළක්, ප්‍රධාන විදුලි බල සැපයුම් ගොඩනැගිල්ල සහ හදිසි විදුලි සැපයුම් සහ උපස්ථ ජනක යන්ත්‍ර ඇතුළු විදුලි පහසුකම් ඉලක්ක කර විනාශ කර ඇති බව ඔහු කීය.
භූගත සහ භූගත ශාලා වලින් සමන්විත ඉන්ධන කම්හලට එල්ල කර ඇති ප්‍රහාර වලින් ඉහළ බිම් කොටස විනාශ වී ඇති අතර භූගත ශාලා වලට එල්ල වූ ප්‍රහාර වලින් බරපතල ලෙස හානි සිදු වී ඇති බවත් ඔහු වැඩිදුරටත් කීය.
මේ ස්ථාන තුළ විකිරණශීලී හා රසායනික දූෂණය යන දෙකම පවතින බවත්, යුරේනියම් හෙක්සාෆ්ලෝරයිඩ්, යුරේනයිල් ෆ්ලෝරයිඩ් සහ හයිඩ්‍රජන් ෆ්ලෝරයිඩ් වල අඩංගු යුරේනියම් සමස්ථානික පහසුකම තුළ විසිරී තිබීමට ඉඩ ඇති බවත් ඔහු අනාවරණය කළේය.
ප්‍රධාන වශයෙන් ඇල්ෆා අංශු වලින් සමන්විත විකිරණ ආශ්වාස කළහොත් හෝ ශරීරගත වුවහොත් සැලකිය යුතු අනතුරක් ඇති කරන බවත්, ශ්වසන උපකරණ භාවිතා කිරීම වැනි සුදුසු ආරක්ෂක පියවරයන් සමඟ මෙම අවදානම ඵලදායී ලෙස කළමනාකරණය කළ හැකි නමුත් මේ ස්ථානය තුළ ඇති ප්‍රධාන අවදානම වන්නේ රසායනික විෂ වීම බවත් ඔහු ආරක්ෂක මණ්ඩලයට පෙන්වා දුන්නේය.
ෆෝර්ඩෝ යනු ඉරානයේ යුරේනියම් 60% දක්වා බලගැන්වීමේ ප්‍රධාන ස්ථානයයි. මේ වන තුරු ෆෝර්ඩෝ හි කිසිදු හානියක් පිළිබඳව තම ඒජන්සිය දැනුවත් නැති බවත් මරිආනෝ ග්‍රෝසි ප්‍රකාශ කළේය.
කෙසේ වෙතත් පසුගිය සිකුරාදා ප්‍රහාරයෙන් එස්ෆහාන් න්‍යෂ්ටික භූමියේ ගොඩනැගිලි හතරක් හානි වී ඇති බව ඔහු පැවසීය. ඒවා නම් මධ්‍යම රසායනික රසායනාගාරය, යුරේනියම් පරිවර්තන කම්හල, ටෙහෙරාන් ප්‍රතික්‍රියාකාරක-ඉන්ධන නිෂ්පාදන කම්හල සහ ඉදිවෙමින් පැවති පොහොසත් යුරේනියම් ලෝහ සැකසුම් කම්හල යන ඒවාය.
මෙම ස්ථානවල විකිරණ මට්ටම්වල වැඩි වීමක් වාර්තා වී නොමැති නමුත්, නැටන්ස් ප්‍රදේශයේ මෙන් සැලකිලිමත් ලෙස රසායනික විෂ වීම් සිදුවීමේ අවදානමක් පවතින බව ඔහු කියා සිටියේය.
ප්‍රහාරයක් සිදු වුවහොත් ප්‍රතිවිපාක වඩාත් බරපතල විය හැකි ඉරානයේ න්‍යෂ්ටික භූමිය වන්නේ, බුෂෙහර් න්‍යෂ්ටික බලාගාරය බව මරිආනෝ ග්‍රෝසි ප්‍රකාශ කළේය.
මෙය ක්‍රියාත්මක වෙමින් පවතින න්‍යෂ්ටික බලාගාරයක් වන අතර, එහි කිලෝග්‍රෑම් දහස් ගණනක න්‍යෂ්ටික ද්‍රව්‍ය ගබඩා කර ඇති බවත්, පසුගිය පැය කිහිපය තුළ කලාපයේ රටවල් ඔවුන්ගේ කනස්සල්ල ප්‍රකාශ කිරීම සඳහා තමන් වෙත සෘජුවම සම්බන්ධ වුණු බවත් ග්‍රෝසි හෙළි කළේය.
බුෂෙහර් න්‍යෂ්ටික බලාගාරයට සෘජු ප්‍රහාරයක් එල්ල වුවහොත් එය පරිසරයට ඉතා ඉහළ විකිරණශීලීතාවයක් මුදා හැරීමට හේතු විය හැකි බව ඔහු අවධාරණය කළේය.
ටෙහෙරාන් න්‍යෂ්ටික පර්යේෂණ ප්‍රතික්‍රියාකාරකයට එරෙහි ඕනෑම ක්‍රියාමාර්ගයක් ටෙහෙරාන් නගරයේ විශාල ප්‍රදේශවලට සහ එහි වැසියන්ට දැඩි ප්‍රතිවිපාක ඇති කළ හැකි බවත්, එවැනි අවස්ථාවක ආරක්ෂිත ක්‍රියාමාර්ග ගත යුතු බවත් ඔහු පැවසීය.
ඉරානයේ යුරේනියම් තොග ඉරානයේ විස්තීර්ණ ආරක්ෂක ගිවිසුමට අනුකූලව ආරක්ෂිතව පවතින බවත්, මෙම තොගයෙන් කිලෝග්‍රෑම් 400 කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් U-235 කින් 60% දක්වා පොහොසත් යුරේනියම් බවත් පැවසූ මරිආනෝ ග්‍රෝසි එයින් කිසිවක් හරවා නොමැති බවට විශ්වාසදායක සහතික ලබා දීම සඳහා ඒජන්සිය හැකි ඉක්මනින් පරීක්ෂණ නැවත ආරම්භ කිරීම අත්‍යවශ්‍ය බවත් කීය.
එබැවින්, අදාළ සියලුම ද්‍රව්‍ය, විශේෂයෙන් 60% දක්වා පොහොසත් කර ඇති ද්‍රව්‍ය, ගිණුම්ගත කර ඇති බව සත්‍යාපනය කිරීමට නියෝජිතායතනයේ පරීක්ෂකවරුන්ට අවසර දීම අතිශයින් වැදගත් බවත්, විභව විකිරණශීලී අවදානම් වලට අමතරව, එවැනි ද්‍රව්‍යවලට පහර දීම මෙම උත්සාහය වඩාත් දුෂ්කර කරනු ඇති බවත් ඔහු තවදුරටත් පෙන්වා දුන්නේය.
න්‍යෂ්ටික පහසුකම්වලට සන්නද්ධ ප්‍රහාර කිසි විටෙකත් සිදු නොවිය යුතු බවත්, ප්‍රහාරයට ලක් වූ රාජ්‍යයේ සීමාවන් තුළ සහ ඉන් ඔබ්බට බරපතල ප්‍රතිවිපාක සහිත විකිරණශීලී මුදා හැරීම් ඇති කළ හැකි බවත්, IAEA එහි මහා සම්මේලන යෝජනාවේ සඳහන් කර ඇති පරිදි නිරන්තරයෙන් අවධාරණය කර ඇතැයි මරිආනෝ ග්‍රෝසි ආරක්ෂක මණ්ඩලය හමුවේ කියා සිටියේය.
එබැවින් උපරිම සංයමයකින් කටයුතු කරන ලෙස තමන් නැවතත් ඉල්ලා සිටින බව කියා සිටි ග්‍රෝසි, ඉරානය න්‍යෂ්ටික අවියක් අත්පත් කර නොගන්නා බවට දිගුකාලීන සහතිකයක් ලබා ගැනීම සඳහා මිලිටරි ක්‍රියා උත්සන්න කිරීම ජීවිතවලට තර්ජනයක් වනවා සේම රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික විසඳුමක් සඳහා අත්‍යවශ්‍ය කටයුතු ප්‍රමාද කිරීමක් ද එයින් සිදුවන බව ඔහු වැඩිදුරටත් කීය.
පසුගිය 19 දා ඊශ්‍රායල හමුදා නිලධාරියෙකු විසින් බුෂෙහර් න්‍යෂ්ටික බලාගාරයට පහර දුන් බවට මාධ්‍ය වෙත වැරදි ප්‍රකාශයක් කරන ලද බවත්, ඒ වැරැද්ද ඉක්මනින් හඳුනාගෙන ප්‍රකාශය ඉල්ලා අස්කර ගත්තද, නිවැරදි සන්නිවේදනයක අත්‍යවශ්‍ය අවශ්‍යතාවයක් පවතින බවත් මරිආනෝ ග්‍රෝසි අවධාරණය කළේය.
ජාත්‍යන්තර පරමාණුක බලශක්ති ඒජන්සියේ (IAEA) අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් ( Mariano Grossi ) මරිආනෝ ග්‍රෝසි සිය කතාව අවසන් කළේ මෙසේය.
"අවශ්‍ය දේශපාලන කැමැත්ත තිබේ නම් රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික විසඳුමක් ළඟා කර ගත හැකිය. ගිවිසුමක් සඳහා වන අංග සාකච්ඡා කර ඇත. ඉරානයේ න්‍යෂ්ටික අවි සංවර්ධනය නොකරන බවට IAEA හට ජල ආරක්ෂිත පරීක්ෂණ පද්ධතියක් හරහා සහතික විය හැකිය. ඒවා සාමය ගෙන දෙන සහ මැද පෙරදිග න්‍යෂ්ටික අර්බුදයක් වළක්වන දිගුකාලීන ගිවිසුමක පදනම සැකසිය හැකිය. මෙම අවස්ථාව අතපසු නොකළ යුතුය. එසේ නොවුණහොත් විකල්පය වනුයේ දිග්ගැස්සුනු ගැටුමක් සහ න්‍යෂ්ටික ව්‍යාප්තියේ තර්ජනයකි. එය මැද පෙරදිගින් පැන නගිනු ඇත."
( තොරතුරු අන්තර්ජාලය ඇසුරිනි.)
ලියුම්කරුගේ ලිපි එකතුව
https://www.lankaenews.com/category/106
---------------------------
by (2025-06-21 20:19:34)
Read 15510 Times
Leave a Reply
0 discussion on this news
අජිත් ගලප්පත්තිගේ සිනමා විචාර එකතුව
අතීතයෙන් පාඩමක් - විශේෂඥ වෛද්‍ය අජිත් අමරසිංහ ලිපි