'කොන්දේසි විරහිතව යටත් වීම හෝ ප්‍රතිවිපාකවලට මුහුණ දීම' කියා තර්ජනයකින් ආරම්භ වූ ඉරානයට එරෙහිව අවි අමෝරා ගත් ඇමරිකාවේ යුද්ධය, 'ඉරානය නැවතත් ශ්‍රේෂ්ඨත්වයට පත් කිරීමට' පොරොන්දු වීමෙන් අවසන් කළේ කෙසේද? (අවසාන කොටස)

- බී.ඒ.කාදර් ලියයි ('කාදර් මාස්ටර්' ගේ විශ්ලේෂනයක්)

(ලංකා ඊ නිව්ස් -2025.ජූලි.08, ප.ව‍.7.45) ඊශ්‍රායලය සහ ඉරානය අතර දින 12 ක ගැටුම ගෝලීය පිළිවෙල කඩාකප්පල් කිරීමට පටන් ගත් බව සැලකිල්ලට ගැනීම වැදගත්ය. සටන් විරාමයක් ප්‍රකාශ කිරීමට කඩිමුඩියේ ගත් තීරණය ට්‍රම්ප්ගේ පසුකාලීන ක්‍රියාමාර්ගවලින් තවදුරටත් පැහැදිලිව පෙන්නුම් කෙරේ.

වෙනස් වන දේශපාලන භූ දර්ශනයක්

කලින් ගැටුම් ඇති කරගෙන සිටි යුරෝපීය නායකයන් සමඟ සම්බන්ධ වීමට උනන්දුවක් දැක්වූ ට්‍රම්ප්, සබඳතා යථා තත්ත්වයට පත් කර ගැනීම සඳහා නේටෝ සමුළුවට සහභාගී විය. නේටෝව පිළිබඳ ඔහුගේ ස්ථාවරය වෙනස් වී ඇති බව පවසමින් ඔහු අතට අත දී ඔවුන් පිළිගත්තේය. ඊට අමතරව, යුක්රේනයට පේට්‍රියට් ගුවන් ආරක්ෂක පද්ධති සහ චන්ද්‍රිකා බුද්ධි තොරතුරු සැපයීමට ඔහු පොරොන්දු විය.

දුර්ලභ භූමි සම්පත් කෙරෙහි සැලකිය යුතු පාලනයක් ඇති රටක් වන චීනය සමඟ වෙළඳ යුද්ධයෙන් පරාජයට පත් වූ එක්සත් ජනපදය, චීනය සමඟ සාකච්ඡා සාර්ථක වූ බවත්, ඉදිරියේදී වෙළඳ සම්බාධක ඉවත් කරන බවත් නිවේදනය කළේය. තවත් තීරණාත්මක ට්වීට් පණිවිඩයක් මගින් චීනයට දැන් ඉරානයෙන් තෙල් මිලදී ගැනීමට අවසර දී ඇති අතරම, එක්සත් ජනපදයෙන් තෙල් මිලදී ගැනීමේ විකල්පයක් ද ඇති බව ඉස්මතු කර දැක්වීය. මෙය ගෝලීය දේශපාලන භූ දර්ශනයේ වෙනසක් පෙන්නුම් කරන අතර එක්සත් ජනපදයේ පැත්තෙන් නව උපාය මාර්ගයක් පිළිබිඹු කරයි.

මෙම සිදුවීම් අනුපිළිවෙල මත පදනම්ව, ඊළඟට සිදුවිය හැකි දේ පිළිබඳව අපට යම් යම් උපකල්පන කළ හැකිය. එක්සත් ජනපදය චීනය සමඟ තාවකාලික සම්මුතියක් අපේක්ෂා කරන බව පෙනේ, තායිවානය සම්බන්ධයෙන් ක්ෂණික යුද්ධයක් ඇති විය නොහැකි බව යෝජනා කරයි. ඊට අමතරව, එක්සත් ජනපදය ඉරානය සමඟ සාකච්ඡා කිරීමට බලාපොරොත්තු වේ. සාම කාලය තුළ, ඔත්තුකරුවන්ගේ ආක්‍රමණය වඩාත් ප්‍රබල වේ. මොසාඩ් සහ සීඅයිඒ මෙහෙයුම් සමඟ සහයෝගීතාවය ඇතුළු විවිධ ක්‍රම හරහා ඉරාන තන්ත්‍රයට එරෙහිව විරෝධතා සංවිධානය කිරීමට ද එක්සත් ජනපදයට හැකිය.

ඇමරිකාව ඊශ්‍රායලය කෙරෙහි තබා ඇති විශ්වාසය බිඳ වැටී ඇතත්, මැද පෙරදිග එක්සත් ජනපද බලපෑම පවත්වා ගැනීම සඳහා ඊශ්‍රායලය ඉතා වැදගත් බැවින්, එයට තම සගයා අතහැර දැමිය නොහැක. සිරියාව දැන් චිත්‍රයෙන් ඉවත් වී ඇති අතර හිස්බුල්ලා සහ හමාස් යන දෙකම පලස්තීන ගැටලුව දුර්වල කර ඇත - ඉරානයට සැලකිය යුතු කාර්යභාරයක් ඉටු කිරීමට ඇති හැකියාව අඩුය - එය නොවිසඳී පවතිනු ඇත. යුද්ධයේ ප්‍රතිවිපාකවලින් යථා තත්ත්වයට පත් වීමට සහ තමන්ගේම ශක්තිය ශක්තිමත් කිරීමට ඉරානයට කාලය අවශ්‍ය වනු ඇත.

කෙසේ වෙතත්, කලාපයේ ආතතීන් උත්සන්න කිරීම අරමුණු කරගනිමින්, ගාසා ගැටුමට ප්‍රවේශමෙන් කළමනාකරණය කරන ලද විසඳුමක් ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය විසින් සකස් කරමින් සිටින බව පෙනේ. පැහැදිලිවම, යුරෝපීය නායකයින් සමඟ පෙලගැසීමෙන් යුක්රේන යුද්ධයේදී ද්විතීයික කාර්යභාරයක් ඉටු කිරීමට එක්සත් ජනපදය අදහස් කරයි. ඉලක්කය රුසියාව දුර්වල කිරීම සහ සාම සාකච්ඡා සඳහා එය දිරිමත් කිරීම බව පෙනේ.

කෙසේ වෙතත්, යම් අවස්ථාවක දී බැහැර කළ නොහැකි තවත් හැකියාවක් තිබේ: ඉරානය මෙම විරාමය තම බලය ශක්තිමත් කර ගැනීමට භාවිතා කළහොත්, එය ඇමරිකානු ආධිපත්‍යයට සහ ඊශ්‍රායල ආක්‍රමණශීලී ව්‍යාප්තවාදයට අභියෝග කළ හැකි නම්, එය තවත් එක්සත් ජනපද නායකත්වයෙන් යුත් ප්‍රහාරයක් අවුලුවාලිය හැකිය, එයට ඊශ්‍රායලය සහ මැක්‍රොන් (ප්‍රංශය), ස්ටාර්මර් (එක්සත් රාජධානිය) සහ මර්ස් (ජර්මනිය) වැනි අනෙකුත් උකුසු නායකයින් සම්බන්ධ විය හැකිය. එවැනි යුද්ධයක් නැවත ආරම්භ වුවහොත් ඇමරිකාවේ ආධිපත්‍යය දුර්වල වනු ඇත.

අවසන් තීරණයේ දී

1961 ජනවාරි 17 වන දින, ඔහුගේ ජනාධිපති ධුර කාලය අවසන් කරමින්, එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ඩ්වයිට් අයිසන්හවර් ධවල මන්දිරයේදී සුප්‍රසිද්ධ සමුගැනීමේ කතාවක් පැවැත්වීය. මෙම දේශනයේදී, හමුදාව වාණිජකරණය කිරීමෙන් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පාලනයට එල්ල වන අනතුරු පිළිබඳව ඔහු මහජනතාවට තියුණු අනතුරු ඇඟවීමක් කළේය. (ඔබට එම කතාව යූ ටියුබයෙන් නැරඹිය හැකිය.) දෙවන ලෝක යුද්ධ සමයේදී යුරෝපයේ මිත්‍ර පාක්ෂික ගවේෂණ බලකායේ උත්තරීතර අණදෙන නිලධාරියා ලෙස සේවය කරමින් ඔහු ඇමරිකානු හමුදා ධූරාවලිය තුළ සැලකිය යුතු තනතුරක් දැරීය. ඔහු තරු පහේ ජෙනරාල් තනතුර දැරීය. ඔහුගේ අනාවැකිමය අනතුරු ඇඟවීම වෙන කවරදාටත් වඩා අදාළ වන්නේ අදටය.

දෙවන ලෝක යුද්ධ සමයේදී, ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය ලෝකයේ නවීන අවි කර්මාන්ත ශාලාව ලෙස වැඩුණු අතර, ක්‍රමයෙන් ප්‍රමුඛ මිලිටරි අවි නිපදවන රාජ්‍යයක් බවට පරිණාමය විය. සීතල යුද්ධය පුරාම, සෝවියට් සංගමය සහ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය අතර ගැටුම් උත්සන්න විය. ඒ නිසාම ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ පෞද්ගලික අවි නිෂ්පාදන අංශය සැලකිය යුතු ලෙස ප්‍රසාරණය වූ අතර, තාක්ෂණයේ දියුණුව තුළින් අනෙකුත් කර්මාන්ත අභිබවා ගියේය. මෙම වර්ධනය අඛණ්ඩ යුද්ධ නොමැතිව කර්මාන්තයට දියුණු විය නොහැකි මට්ටමකට ළඟා විය. එබැවින්, අවි අංශය ඊශ්‍රායල ලොබිය වන AIPAC (ඇමරිකානු ඊශ්‍රායල මහජන කටයුතු කමිටුව) සමඟ ශක්තිමත් සන්ධානයක් ඇති කර ගත් අතර එය 1954 දී ස්ථාපිත කිරීමෙන් පසු බලවත් සංවිධානයක් බවට පත්ව තිබුණි.

ගෝලීය මූල්‍ය ආයතන සහ ප්‍රධාන ජාත්‍යන්තර මාධ්‍ය කෙරෙහි බලය හිමි යුදෙව් ප්‍රභූ පිරිස සමග එක්ව මෙම බලවේග දෙක එක්සත් ජනපද රජයට සහ එහි විදේශ ප්‍රතිපත්තියට බලපෑම් කිරීමට පටන් ගත්හ. ඊශ්‍රායලය එක්සත් ජනපදයේ පෞද්ගලික අවි කර්මාන්තය සඳහා අත්හදා බැලීමේ භූමියක් බවට පත් වූ අතර පලස්තීනුවන් අත්හදා බැලීමේ විෂයයන් ලෙස සලකනු ලැබීය. සෝවියට් සංගමයේ බිඳවැටීමෙන් පසුව, නේටෝවේ සහාය ඇතිව, එක්සත් ජනපදය ලොව පුරා සිය ආධිපත්‍යය ව්‍යාප්ත කිරීමට උත්සාහ කළ අතර, එය බොහෝ විට ගෝලීයකරණය ලෙස හැඳින්වේ.

9/11 ප්‍රහාරයෙන් පසුව, ඉස්ලාම් භීතිකාවේ රැල්ලක් නිර්මාණය වූ අතර, එය මුස්ලිම් රටවල් කිහිපයක් ආක්‍රමණය කිරීමට සහ ඔවුන්ගේ ධනය හා සම්පත් සූරාකෑමට හේතුවක් කර ගත්තේය. මෙම තත්ත්වය ඇමරිකානු යුද නායකයින්ට සහ තෙල් ව්‍යාපාරිකයින්ට සැලකිය යුතු ලාභයක් ජනනය කළ අතර, මෙම අංශ දෙක එක්සත් ජනපද ආර්ථිකයේ ප්‍රධාන කුළුණු ලෙස ස්ථාපිත විය.  තවත් බොහෝ කර්මාන්ත නොසලකා හරින ලදී. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, එක්සත් ජනපද ආර්ථිකයේ සැලකිය යුතු කාර්යභාරයක් ඉටු කළ කර්මාන්ත ගණනාවක් අතුරුදහන් වී ඇත. කර්මාන්තශාලා 90,000 කට අධික ප්‍රමාණයක් එක්සත් ජනපදයේ සිට චීනය වැනි රටවලට ගෙන යන ලදී. ධනාත්මක පැත්තෙන්, 1970 ගණන්වල ක්ලවුඩ් ආර්ථිකයේ මතුවීම ඇමසන්, ගූගල් සහ මයික්‍රොසොෆ්ට් වැනි ප්‍රධාන සමාගම්වල නැගීමට හේතු විය.

ඊට සමගාමීව, මෙම කාල පරිච්ඡේදය තුළ ක්ලවුඩ් අංශයෙන් ප්‍රතිලාභ ලැබූ එලොන් මස්ක්ගේ ටෙස්ලා සහ අයිෆෝන් වැනි කැපී පෙනෙන අධි තාක්‍ෂණික ව්‍යාපාර මතුවීම දක්නට ලැබුණි. හමුදා අංශය ද ක්ලවුඩ් තාක්ෂණය මත රඳා පැවතුනද, ඒ දෙක අතර ආතතියක් මතුවීමට පටන් ගෙන තිබේ. අවි නිපදවන යුධ නායකයින් යුද්ධයෙන් සමෘද්ධිමත් වන අතර, ඒ හා සමානව ධනවත් ක්ලවුඩ් ව්‍යවසායකයින් පුළුල් වෙළඳපොළවල් සහ යුද්ධයෙන් තොර සාමකාමී පරිසරයක් සොයති. මෙම විරුද්ධාභාසය ඇමරිකාවේ කැපී පෙනෙන ප්‍රවණතාවක් ලෙස මතුවී තිබේ.

මීට අමතරව, මෑතක් වන තුරුම එක්සත් ජනපදය විසින් ඓතිහාසිකව ආධිපත්‍යය දැරූ නවීන අධි තාක්‍ෂණික කර්මාන්ත - විශේෂයෙන් ක්ලවුඩ් ආර්ථිකය - දැන් චීනයේ සහ රුසියාවේ අභියෝගවලට මුහුණ දෙමින් සිටී. චීනය විවිධ ක්ෂේත්‍රවල, විශේෂයෙන් කෘතිම බුද්ධියේ, එක්සත් ජනපදය අභිබවා ගොස් ඇති අතර, රුසියාව ඇතැම් හමුදා ක්ෂේත්‍රවල එක්සත් ජනපදයට පවා නායකත්වය දෙයි. තවද, මිලිටරි යෙදීම් සහ ක්ලවුඩ් ආර්ථිකය යන දෙකටම අත්‍යවශ්‍ය වන දුර්ලභ පස් ඛනිජ කෙරෙහි චීනයේ ආධිපත්‍යය බලය පතුරවයි.  ගෝලීය සම්බන්ධතා නැවත හැඩගස්වන මෙම මාවතක මුලපිරීම, එක්සත් ජනපද ආධිපත්‍යයට සැලකිය යුතු බාධා පමුණුවයි.  

මෙම ප්‍රවණතාවය BRICS සංවිධානයේ වර්ධනය මගින් හොඳින් පෙන්නුම් කෙරේ. මෙයට ප්‍රධාන සාධකයක් වන්නේ උපායමාර්ගිකව වැදගත් මැද පෙරදිග ඉරානයේ නැගීමයි. ගෝලීය ආධිපත්‍යය සඳහා වන අරගලයේදී මැද පෙරදිගෙහි වැදගත්කම ජිමී කාටර් මූලධර්මය පැහැදිලිව ඉස්මතු කර තිබේ. මෙම ප්‍රවණතාවය BRICS සංවිධානයේ වර්ධනය මගින් පෙන්නුම් කරයි. මෙයට ප්‍රධාන සාධකයක් වන්නේ උපායමාර්ගික වශයෙන් වැදගත් මැද පෙරදිග ඉරානයේ නැගීමයි. 

ඇමරිකාවේ අනාගතය සම්බන්ධයෙන් මෙම තීරණාත්මක මොහොතේ, ආර්ථික හා විදේශ ප්‍රතිපත්ති දෙකෙහිම ගමන් පථය රඳා පවතින්නේ ඊශ්‍රායල ලොබිය වන AIPAC හි සහාය ලබන ආයුධ නිෂ්පාදනය කරන යුධ නායකයින් සහ එක්සත් ජනපදයේ නැගී එන ක්ලවුඩ් ආර්ථික සමාගම්වල බලපෑම මත ය.

ශ්‍රේෂ්ඨ ඇමරිකානු ජනතාවට විශිෂ්ට ඉතිහාසයක් ඇත. ඔවුන් නිදහස් සටනේ පුරෝගාමීන් වූ අතර, ජාතියට නවීන ව්‍යවස්ථාවක් හඳුන්වා දුන් අතර, දීර්ඝ මැයි දින අරගලයකින් පසු පැය අටක වැඩ දිනය සාක්ෂාත් කර ගත්හ.

අනෙක් අතට, ඇමරිකානු පාලක පන්තිය කුරිරු ලෙස අනුකම්පා විරහිත ය. ඇමරිකාව පිහිටුවන ලද්දේ ආදිවාසී ජනගහනයේ සොහොන් මත ය. ඔවුන් අසංඛ්‍යාත සෙසු මිනිසුන් වහල්භාවයට පත් කර කුරිරු ලෙස සූරාකෑමට ලක් කළහ. එම ධනවාදී ආධිපත්‍යය දැන් අධිරාජ්‍යවාදය බවට පත්ව ඇති අතර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ සහ මානව හිමිකම්වල ශූරයන් ලෙස පෙනී සිටින ඔවුන් ඒ සමඟම අනෙකුත් රටවල් සූරාකමින්, එහි කාන්තාවන් සහ ළමයින් ඇතුළු අනාරක්ෂිත සිවිල් වැසියන්ට බෝම්බ හෙලමින් සහ ඔවුන්ගේ අවශ්‍යතා සපුරාලන දූෂිත ඒකාධිපතියන්ට  සහාය දක්වයි.

කණගාටුදායක ලෙස, අධිරාජ්‍යවාදී කොල්ලයෙන් කැබලිවලට පත්වන ජනතාව, අධිරාජ්‍යවාදී මාධ්‍ය, හොලිවුඩ් චිත්‍රපට සහ ප්‍රධාන ධාරාවේ සාහිත්‍යය විසින් තල්ලු කරන ලද මතවාදයන් සහ විකෘති සංස්කෘතියෙන් ද ඔද්දල් වී යන අතර, එමඟින් ඔවුන් බාහිර ලෝකයේ යථාර්ථයන් නොසලකා හරිමින් මනඃකල්පිතයක මුල් බැස ගනී. බොහෝ ජනතා සංවිධාන සහ කම්කරු ව්‍යාපාර පාලක පන්තියේ පක්ෂවල අතකොලු බවට පත්ව ඇත. අවදි වන බුද්ධිමතුන්ට සහයෝගය දක්වමින් දූෂණය කරන රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන සංස්කෘතියක් මතුවෙමින් තිබේ.

කෙසේ වෙතත්, එක්සත් ජනපදයේ අඛණ්ඩ දේශපාලන හා ආර්ථික අර්බුද, සමාජ සංවිධානවල මතුවීම සහ සමාජ මාධ්‍යවල බලය, කාන්තා බලගැන්වීම, වාර්ගික බාධක ඉවත් කිරීම සහ ජනතාවගේ වර්ධනය වන යුද විරෝධී හැඟීම් යන සියල්ල රට තුළ විප්ලවීය වෙනස්කම් ඇති කරමින් පවතී. බොහෝ ජනප්‍රිය විරෝධතා හරහා, ඔවුන් අඛණ්ඩව ඔවුන්ගේ සාමූහික ශක්තිය පෙන්නුම් කර ඇත. මෙම වර්ධනය වන බිම් මට්ටමේ ව්‍යාපාරය වේගයෙන් වර්ධනය වන තුරු ඇමරිකාවේ අර්ථවත් වෙනසක් අපේක්ෂා කළ නොහැක. (සේයාරුව - ඉරානයට පහර දීමෙන් පසු ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් නේටෝ නායකයන් සමග)

(අවසානයි - ස්තූතියි)

- බී.ඒ.කාදර් විසිනි

(මෙම සිංහල පරිවර්තනය සඳහා කැලණිය විශ්ව විද්‍යාලයේ ජ්‍යෙෂ්ඨ කථිකාචාර්යවරියක් සහ එක්සත් රාජධානියේ හල් විශ්ව විද්‍යාලයේ ආචාර්ය උපාධි අපේක්ෂකයෙකු වන සංජීවනී රූපසිංහ දුන් අනගි සහායට ස්තූතිය)

පළමු ලිපිය කියවන්න - https://www.lankaenews.com/news/16606/si
දෙවන ලිපිය කියවන්න - https://www.lankaenews.com/news/16613/si

---------------------------
by     (2025-07-08 14:35:49)

Read 11418 Times

Leave a Reply

  0 discussion on this news